İş Kazası Nedir?
İşyeri alanı içerisinde, işyeri dışında veya işverenin işyeri dışındaki bir işinde; meydana gelen ve işçiye fiziki ve ruhsal açılardan zarar veren olaydır.
İş kazasında işvereni sorumluluğu nedir?
İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda asıl sorumluluk işverendedir. SGK, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, sendika, işçi, iş yeri isig sorumluları, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda yasalarla belirlenmiş görev ve sorumluluklara sahiptir. Kurumsal etkinlik ve denetlemeyle güvenli çalışma koşullarının sağlanması, yasal ve insani sorumluluk gereğidir.
İş kazasında işveren yaralanma durumunda işçiyi hastaneye götürmek ve kaza tutanaklarını oluşturarak hastaneye, SGK ya ve kolluk güçlerine resmen bildirmek zorundadır.
İş kazasında işçinin ve sendikanın sorumluluğu nedir?
Bilinçli işçi ve sendika, işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği kurallarına uygun çalışma koşulları oluşmasını denetler, gerektiğinde kurumsal müdahalede bulunur. Patronların maliyet derdi nedeniyle gerekli güvenli koşulları sağlamaktan kaçınması karşısında, üretimden gelen gücünü harekete geçirerek yaptırımda bulunur. SGK denetimi devreye sokularak gerekli önlemlerin alınması sağlanır.
İşçi ve işçi sendikası, iş kazasını rapor ederek nedenlerini değerlendirir. İş kazasında varsa yaralanmalar, ölümler vb hastane, SGK ve kolluk güçlerine bildirimde bulunmak, tedavi veya gerekli işlemin yapılmasını sağlamaktır. Sendika, işçinin ve işyerinin kaza olayını sonuna kadar izlemek, denetlemek durumundadır.
Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için işçinin bedenen zarara uğraması mı gerekir?
Hayır, işçinin iş kazasından bedenen zarar görmesi gerekmez. İş kazasına bağlı psikolojik rahatsızlıklar da iş kazası kapsamına girer.
İşçinin kendi işiyle bağlantılı olarak, işyeri dışında çalışırken başına bir kaza gelirse iş kazasından sayılır mı?
Evet. Eğer patron işçiyi herhangi bir iş için işyeri dışına göndermiş ve kaza o işin yapılması sırasında meydana gelmişse bu olay iş kazası olarak değerlendirilebilir.
İş kazası sadece çalışırken meydana gelen kazaları mı kapsar?
Hayır. İşçiler patronun tuttuğu bir araç ile işlerine gider gelirken veya bir işyerinden patronun emri doğrultusunda işyeri dışındaki başka bir işe giderken yolda başlarına gelen herhangi bir kaza da iş kazası olarak değerlendirilir.
Bir iş kazası olduğunda işçi bundan hemen zarar görmeyip sonradan rahatsızlık ortaya çıkarsa ne yapılabilir?
Bir olayın iş kazası olarak sayılması için işçinin olay anında hemen bir zarara uğraması şart değildir. Kaza anında bir belirti görülmeyebilir. Ancak sonradan ortaya çıkan bedeni ve psikolojik rahatsızlıkların kazaya bağlı olduğu doktor raporu ile tespit edilirse, üzerinden yıllar geçse bile, bu kaza da iş kazası olarak değerlendirilir.
İş kazasına uğrayan işçinin sigortalı olup olmaması önemli midir?
Hayır. İş kazası geçiren işçi sigortasız bile olsa bağlı bulundukları SGK’ya yapılan bir başvuru ile sigortalı işçilerin yararlandıkları bütün haklardan faydalanabilirler.
İş kazası olduğunda ilk ne yapılır?
İş kazası saklanamaz. İş kazası olduğunda, işveren hemen bölgedeki savcılık, jandarma veya karakola bilgi vermek zorundadır. Eğer patron bu görevini yapmıyorsa işçiler de bu bildirimi yapabilir.
Daha sonra ne yapılır?
Jandarma veya karakoldan sonra, iş kazası bir dilekçe ile SGK Bölge Müdürlüğü’ne bildirilir. Patronların birçok kez iş kazasını saklamayı tercih ettiği gözlemlenebilmiştir. İşçiye maddi bir şeyler vaat ederek bildirimde bulunmayabilirler. İşçi ne olursa olsun durumu ilgili kurumlara, sendikaya bildirmek durumundadır. Saklama halinde işçi hak kaybına uğradığı gibi, diğer işçilerin işçi sağlığı haklarını da riske etmiş olacaktır.
Olayın iş kazası olup olmadığına kim karar verir?
SGK Bölge Müdürlüğü’ne başvurulduktan sonra SGK hemen olay yerine müfettişlerini göndermek zorundadır. Müfettişlerin tuttuğu rapora göre olayın iş kazası olup olmadığına karar verilir.
Eğer olay iş kazası ise ne olur?
Olay iş kazası ise, işçinin tedavisi yapılır. Tedavisi süresince geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Maluliyet durumu varsa tespit edilir. Ve maluliyet durumunun belirli oranlar üzerine çıkması ile maluliyet aylığı bağlanır. Buna SGK kurulları karar verir.
İş kazası nedeniyle başka nerelere başvurulmalıdır?
SGK Müdürlüğü’nün yanı sıra Bölge Çalışma Müdürlüğü (yeni ismiyle Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü)’ne de başvurmak gerekir. Bölge Çalışma Müdürlüğü kendi müfettişlerini göndererek iş kazasını ve tarafların kusur oranlarını tespit eder.
Müfettişlerin incelemesi esnasında işçiler nelere dikkat etmelidir?
Müfettişlerin kaza yeri incelemelerinde kazaya uğrayan işçi, eğer orada olabilecek durumda ise mutlaka bulunmalıdır. Eğer kazazede işçi bulunamıyorsa olayı gören işçi arkadaşları mutlaka müfettişlere bilgi vermelidirler. Ayrıca müfettiş raporlarına kazayı gören işçiler tanık olarak isimlerini yazdırmalıdır.
İşçiler başka nelere dikkat etmelidirler?
Patronlar genellikle iş kazası sonrasında, kazaya uğrayan işçi sigortasızsa, kazayı gizlemek için, kazazede işçiyi SGK’ya ait olmayan bir hastaneye götürmektedir. Çoğunlukla da özel hastane ve devlet hastanesi tercih edilmektedir. Burada ise iş kazasını ve sonuçlarını saklama amacı vardır.
İşverenler ticari kaygıyla yaşanan iş kazalarını gizleme eğilimdedir. Hatta ölümlü ve yaralanmalı iş kazalarında dahi bu durum gözlenmiştir. İşçiler suskun kalmamalı olayın kurumsal denetime ve kamuoyuna aktarılmasını atlamamalıdır.
Özel hastane işlemlerini de resmileştirerek şeffaflık sağlanmalıdır. Devlet hastaneleri dışındaki hastaneler, “yanlış ve kasıtlı kullanmaya” yol açabildiği için dikkat etmek gereklidir.
Bunun ne sakıncası var, özel hastane daha iyi değil mi?
Hayır. Eğer kaza ciddiyse ve uzun süreli tedavi gerekiyorsa ilk olarak özel hastaneye getirilmiş bir kazazede işçinin tedavi masraflarını SSK derhal ve tamamen ödemeyebiliyor. Patronun da ortada bırakması durumunda hastane, tedavi masraflarını işçinin ödemesini talep ediyor. Bu açıdan en doğrusu kaza sonrasında derhal en yakın SSK Hastanesine başvurulmalıdır.
Kaza sonrası, kazazede işçinin dinlenme süresi ne kadardır?
Kaza sonrasında işçinin ne kadar istirahat edeceğine Devlet Hastaneleri karar verir. Tedavi gördüğü sürece işçinin maddi hakları devam eder. Hastane tarafından verilen istirahat süresince işçinin işten atılması mümkün değildir. İstirahat süresinin işçinin ihbar süresini 6 hafta geçmesi durumunda ise işveren işçiyi ancak tazminatlarını vererek işten çıkartabilir.
İş kazası sonrasında, işçi işverene karşı ne yapabilir?
İşçinin iş mahkemelerine başvurarak gördüğü zararlar ve işveren sorumluluklarının tespiti için yargıya ve SGK kurumuna başvurması doğru olanıdır. İşçi gördüğü zararlar için de maddi ve manevi tazminat davası açması en uygun yoldur.
emek.org.tr
