DİSK’e bağlı Genel-İş Sendikası Araştırma Dairesi ‘Kayıt dışı İstihdam Raporu’ yayınladı. Rapora göre kayıt dışı istihdamda 10 milyon emekçi var.
Kayıt dışı istihdam ve artışını; sermayenin emek-yoğun sömürüsü, emekçilere uygun görünen yoksulluk ve yoksunluklar gibi önemli konuların zemini olarak ele almak mümkün. Kayıt dışı istihdam güvencesiz çalışma, insani çalışma koşullarından yoksunluk, denetim dışı tutulan ilkel ve geri koşullarda çalışma anlamına geliyor.
Kayıt dışı istihdamın geriletilmesinde işçi sınıfının örgütlü-kurumsal mücadelesinin işlevi çok büyüktür. işçi sınıfının ekonomik, sosyal ve siyasal örgütlenmelerinin gerilikler içerdiği bu süreçte, patronlar kayıt dışı istihdamla çok büyük sömürü gerçekleştiriyor.
Raporda genç işçilerin ve özellikle kadın işçilerin, kayıt dışı istihdamdan çok etkilendikleri vurgulanmış. Rapor, kadınların elde ettikleri gelirin ev içinde “ek gelir” olarak algılanmasının ve aile geçiminin erkek sorumluluğunda olduğu düşüncesinin kadınların ‘iş gücü piyasası’nda düşük ücretle ve kayıtsız çalıştırılmasına daha fazla zemin hazırladığının altını çiziyor. Tarım sektöründe ücretsiz aile işçiliğinin yanı ısıra kentlerde küçük atölye ya da evlerde ‘fason üretimin’ bir parçası haline getirilen kadınların yüzde 50’sine yakını kayıt dışı istihdam ediliyor.
1 milyon 800 bin genç işçi kayıt dışı istihdamda
Rapor, genç işsizlik olayının kapitalist üretim ilişkileri kapsamında sistemin yapısal bir sorunu olarak kendini gösterdiğini vurguluyor. İşsizlik oranının genç nüfusta %20 geçtiğini anımsadığımızda, gençlerin çalışma olanağı bulamadığı sosyo-ekonomik koşullarda, genç işsiz kesimin daha fazla, güvencesiz çalışmaya ve dolayısıyla insanca olmayan koşullara itildiğini anlıyoruz. Kayıt dışı istihdam verilerinde genç işçilerin artması, sermayenin emekçilere uygun gördüğü yoğun sömürüye dayalı çalışma koşullarını ve bunun temel anlayışını da ele veriyor.
Bu sömürü ve yoksulluk koşullarında genç işçilerin ancak bir milyon kadarı kayıtlı olarak ücretli veya yevmiyeli çalışıyor. Bunun dışında raporda, yaklaşık 1 milyon 800 bin genç işçinin kayıt dışı istihdam edildiği ifade ediliyor. Bu düzeyde bir kayıt dışı istihdam olayı,çok açık biçimde insani olmayan koşullar anlamındadır.Bunun sürdürülmesi ise ekonomik-sosyal zor unsurlarıyla birlikte, siyasal zor ve baskının güçlü olduğuna işaret eder. Hukuksuzlukların çalışma yaşamında güçlü biçimde etkili olduğunu da gösterir.
Kadın ve 65 yaş üstü işçilerde önemli sayıları işaret eden raporda, tarım kesimindeki kayıt dışılığa dikkat çekiliyor. Rapor, kayıt dışı istihdam konusunda bölgesel farklılıkları Karadeniz bölgesinde ve Kürt illerindeki fazlalığı da gösteriyor.
Genel-İş, raporunda, kayıt dışı istihdama karşı önlemler kapsamında öneriler de öne sürülüyor. Kapitalist üretim ilişkilerini bütün olarak hedeflemeden yapılan öneriler şöyle sıralanmaktadır:
“-Kayıt dışını arttıran küresel meta zincirlerine eklemlenme yerine farklı sanayi politikaları üretilmelidir.
-Kayıt dışı istihdamı doğuran ekonomi politikaları terkedilmelidir.
– Çalışma hayatında denetim arttırılmalı ve kayıt dışı istihdam eden işverenlere karşı caydırıcı önlemler alınmalıdır.
-Sosyal güvenlik sisteminin herkesin eşit şekilde yararlanabileceği bir hak olarak tanınmalıdır.
-Gençlerin ve kadınların güvenceli istihdam olanağına kavuşmaları için politikalar üretilmelidir.
-Emeklilerin yaşam koşullarını iyileştirici ücret ve sosyal haklar verilmelidir.
-Yarı zamanlı çalışanların sosyal güvenceden yararlanabilmesi için koruyucu düzenlemeler yapılmalıdır.” denilmektedir.
emek.org.tr
