Bugün 8 Nisan Dünya Romanlar günü… Her yıl coşkuyla kutlanan Roman günü, salgın tehlikeleri nedeniyle yaşamsal kaygılar ve yoksunluklarla içerisinde geçiyor.

Coronavirüs salgını ve Roman halkı

Bugün sokaklarda maskesiz gezerek ekmek parası çıkarmaya çalışan kağıt ve plastik toplayıcı Romanları görüyoruz. Ve onlar salgına karşı korunmasız biçimde sokaklarda ve maskesiz geziyorlar…

Roman halkı Coronavirüs salgını karşısında yaşadığı sorunları ve alınması gereken önlemleri dile getirildi.

Yaşadığımız salgın koşullarında birçok açıdan toplumsal olanakları en zayıf ve Coronavirüs salgınına karşı en korunmasız ve kırılgan kesimlerinden olan Romanlar, 8 Nisan Romanlar gününde kendilerini hatırlatıyor ve gerekli önlemlerin alınmasını istiyor.

Çok değil, bundan 20 gün önce Sıfır Ayrımcılık Derneği yayınladığı açıklamada, Coronavirüs salgını karşısında roman halkının yaşadığı koşullara dikkat çekerek acil önlemler alınmasını istemişti.

Ülkemizde AKP iktidarının salgına karşı önlemleri gecikmesi nedeniyle daha da mağdur ve salgına karşı korumasız kalan Roman halkı, 8 Nisan günü derneklerin ortak açıklamasıyla taleplerini dile getirdi.

Anımsayalım….

Dünya Romanlar Günü, 1990 yılında dünya Romanlar 4.Kongresinde kararlaştırılıyor. Romanlar tarihin değişik dönemlerinde aşağılanma, katliam, sürgün gibi insanlık dışı zulüm ve saldırılarla karşılaşmış bir halk… Hitler faşizmi döneminde de Almanya da yakılarak zulüm görmüş ve toplu katliama uğramıştı. Romanlara yönelik olumsuz yargılara, ırkçılığa ve ayrımcılığa karşı çıkıyor, ancak toplumsal yaşamda dönüşümler zayıf biçimde gerçekleşiyor. Romanlar 1971 yılından beri uluslararası örgütlenmelerini yaratıp seslerini çıkarıyor ve dayanışmalarını gerçekleştiriyor.

Romanlar bugün hangi koşullarda yaşıyor?

Sıfır Ayrımcılık Derneği, Romanların ve mültecilerin yaşama koşullarını şöyle ifade ediyor.

“Romanlar ve geçim kaynakları kısıtlı diğer grupların, düzensiz ve düzenli göçmenlerin, nakdi destek alamayan mültecilerin de bulunduğu yoksul kırılgan gruplar, genelde alt yapı ve üst yapının görece yetersiz olduğu mahallerde bir arada yaşamaktadır.

Pek çoğu hurda toplayıcılığı, sokak satıcılığı, gündelik temizlik, inşaat işçiliği gibi işlerde güvencesiz işlerde çalışmakta, günlük kazançları ile hane halkı masraflarını karşılamaya çalışmaktadır. Bir kısmı umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinde yine güvencesiz bir şekilde kimi zaman aylıklı, kimi zaman gündelikli garsonluk, bulaşıkçılık, komilik, müzisyenlik gibi meslekler icra ederek kazanç sağlamaktadır. Azınlıktaki bir kesim ise dilencilikle belirli bir miktar nakde erişebilmektedir.

Olağan zamanlarda elde ettikleri kazançlar ile bile, pek çoğu hane halkının temel gereksinimlerini karşılayamamaktadır. Örneğin pek çok aile elektrik, su gibi faturalarını düzenli ödeyememektedir. Dolayısıyla elektrik, su ve telefonları kesilmektedir.

Bunun ötesinde, besin değeri yüksek gıdalardan ziyade, yeterli gelir elde edemedikleri için ancak ucuz, kalori değeri yüksek, besin değeri düşük gıdalarla beslenebilmektedir.

Her ne kadar bir kısmı sosyal yardım alsa da bu yardımlarla çok sınırlı ihtiyaçlarını karşılayabilmekte, kendi toplumları içinde gösterdikleri dayanışmayla ayakta kalabilmektedir. Öte taraftan yaşadıkları konutlar fiziksel açıdan yetersizdir.

Pek çok kalabalık aile tek veya iki odalı hanelerde yaşamaktadır. Bir kısmının evinin içinde tuvalet ve banyo bulunmamakta, bir kısmı ise tuvalet ve banyoları komşu ailelerle paylaşmaktadır. Evsizlerin ise, çoğu zaman kapalı bir yerde barınma olanağı yoktur.

Bunun yanı sıra, yoksul mahallerde yaşayan kişilerin toplumun geneliyle karşılaştırdığında daha erken yaşlarda şeker, tansiyon gibi kronik hastalıklara yakalandığı tahmin edilmektedir.”

Coronavirüs salgını ve Romanlarda yarattığı yoksunluklar

Başta Romanlar olmak üzere göçmen ve mülteci gruplar gibi kırılgan yoksul kesimler, kendilerini Kovid-19 salgınından koruma kapasitesi son derece düşüktür. Kovid-19 kapsamında alınan önlemler ise bu kapasiteyi daha da düşürdüğü belirtilerken bu önlemlerin yarattığı sorunlar şöyle ifade ediliyor:

“Öncelikle, halk sağlığını korumak adına evden çıkmamaları gerektiğinden ve iş yerlerinin kapanmasından ötürü güvencesiz de olsa iş olanakları kaybettiklerinden gelir elde edememekte, ya da gelirleri önemli ölçüde düşmektedir. Bu çerçevede, günlük yaşamlarını sürdürecek gelirleri olmadığından bırakın besin değerleri yüksek gıdalarla beslenmeyi, besin değeri düşük gıdalara bile erişimleri azalmakta, hijyen sağlamanın temel unsuru olan sabun ve kolonya temin etmekte dahi zorlanmaktadır.

Kiralarını, elektrik, su ve iletişim faturalarını ödemeleri ve ısınma masraflarını karşılayabilmeleri mümkün olamamaktadır.

Su ve elektrikleri kesilmiş evlerde yemek pişirme, el yıkama ve banyo yapma gibi günlük yaşamda temel olmasının yanı sıra KOVİD-19 mücadelesinde merkezi olan faaliyetleri yerine getirememektedirler.

Aynı zamanda, çocukların elektrik ve iletişim hizmetleri olmaksızın uzaktan eğitime erişmeleri mümkün değildir. Evlerin fiziksel koşullarından ötürü hasta aile bireylerine izolasyon uygulayamayacakları da açıktır.

Sağlık açısından mevcut kırılganlıkları da dikkate alındığında, KOVİD-19 ile mücadele süresince hayatlarını devam ettirebilmeleri ve sağlıklarını koruyabilmeleri için yoksul kırılgan kesimlere yer (mahalle) ve birey/hane halkı temelinde destekler sunulmalıdır.”

 

48 Roman derneğinin barınma, beslenme, sağlık önlemleri ve yaşam ücreti/vatandaşlık maaşı gibi konularda ACİL talepleri:

• Sosyal yardımlar kapsamında KOVİD-19 mücadelesi süresince bu yoksul kırılgan kesimlere düzenli nakit yardımında bulunulması,
• Yoksul kesimlerin gıda temininde sorun yaşamaması için erzak desteği/sıcak yemek desteği sağlanması,
• İçinde deterjan, sabun, kolonya, kağıt mendil gibi malzemelerin bulunduğu hijyen kitlerinin dağıtılması,
• Su, elektrik, iletişim, doğal gaz faturalarının ödemesinin mücadele bitene kadar ertelenmesi ve ödemelerinin zamana yayılması,
• Su, elektrik, iletişim, doğal gazı kesik olanlara ivedilikle su, elektrik, doğal gaz ve iletişim hizmetlerinin yeniden verilmesi,
• Yoksul ve kırılgan kesimlerin ulaşabileceği mobil ve gezici sağlık hizmeti verilmesi,
• KOVİD-19 şüphesi gösteren evsizlerin izolasyonda olabilecekleri, düzenli ve besleyici gıdalarla beslenebilecekleri, sağlık personeli desteği olan mekanların tahsis edilmesi,
• İlaç katkı paylarının KOVİD-19 ile mücadele süresince kaldırılması,
• Nüfus yoğunluğu oldukça yüksek olan bu mahallelerde düzenli aralıklarda dezenfeksiyon yapılması,
• Mahallelerde sosyal yaşamın, dayanışmanın bir parçası olan kapı önü toplanmalarının yapılmaması konusunda bilgilendirme yapılması,
• KOVİD-19’dan korunma, salgının önlenmesi konusundaki kamu spotlarının düzenli olarak STK’lar ve toplum önderleri aracılığıyla yoksul kırılgan kesimlerin çevrelerinde yayılmasının temin edilmesi,
• KOVİD-19 sonrasında eğitimden kopan Roman çocukları için telafi eğitimi planlanıp uygulanması,
• İşini kaybetmiş ailelerin tekrar iş kurana kadar Toplum Yararına Program (TYP) kapsamında değerlendirilmesi,
• İvedi bir şekilde okur-yazar olmayan Romanlar için okur yazarlık kursuna başlatılması.

 Ortak bildiriyi imzalayan dernekler:

1.Anadolu Abdalları Ortak Platformu – İstanbul

2.Anadolu Yakası Ayrom Derneği – İstanbul

3.Avrupa ve Balkan Roman Dernekler Birliği Federasyonu – Edirne

4.Çekmeköy Roman Derneği – İstanbul

5.Dikili Romanlar Derneği – İzmir

6.Diyarbakır Domlar ve Romanlar Kültür Dayanışma ve Gençlik Spor Kulübü Derneği -Diyarbakır

7.Dom Toplulukları Derneği -Hatay

8.Dudullu Roman Derneği – İstanbul

9.Edirne Dernekler Federasyonu – Edirne

10.Edirne Roman Gençliği Derneği  – Edirne

11.Edirne Süpürgeciler Mahallesi Yardımlaşma Derneği – Edirne

12.Ege Bölgesi Roman Dernekleri Federasyonu

13.Ege Romanlar Gençlik Derneği – İzmir

14.Ege Romanları Selanik Derneği – İzmir

15.Gaziantep Müzisyen Geliştirme ve Spor Derneği – Gaziantep

16.Göçmen ve Roman Çocuklarına Eğitim Derneği – İstanbul

17.Gömeç Romanlar Kültür ve Dayanışma Derneği – Balıkesir

18.Gördes Çağdaş Romanlar Derneği – Manisa

19.Gördes Şen Romanlar Derneği – Manisa

20.Gülenyüz Yaşamla Mücadele Derneği – İstanbul

21.Hatay Dom Federasyonu – Hatay

22.Hatay Dom Gençleri Koruma Derneği – Hatay

23.Hatay Dom Kadınları Derneği – Hatay

24.Hatay Dom Müzisyenleri Derneği – Hatay

25.Hatay Ellerin Sesi Derneği – Hatay

26.Hatay Engellilere Gülümse Derneği – Hatay

27.Hatay Roman Abdal ve Domlar Birliği Yardımlaşma ve Dayanışma Dermeği – Hatay

28.İstanbul Anadolu Yakası Tüm Romanlar Derneği – İstanbul

29.İstanbul Öz Roman Çiçekçiler Derneği – İstanbul

30.İstanbul Roman Çiçekçiler Derneği – İstanbul

31.İzzetpaşa Roman Spor Derneği – İstanbul

32.İzzetpaşa Romanları Kalkındırma Derneği – İstanbul

33.Karadeniz Bölgesi Roman Kültürünü Araştırma Eğitim ve Kalkındırma Derneği – Samsun

34.Kilis Abdallar Dayanışma ve Spor Derneği – Kilis

35.Kilis Davulcular Yardımlaşma ve Spor Derneği – Kilis

36.Manisa Bölgesi Romanları Roman Kültürünü Koruma ve Yaşatma Derneği – Manisa

37.Muratlı Genç Romanlar Derneği -Tekirdağ

38.Roman Gençlik Derneği- Edirne

39.Romanlar Gençlik Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği-İzmir

40.Selimşahlar Romanlar Derneği – Manisa

41.Sıfır Ayrımcılık Derneği – İstanbul

42.Şanlıurfa Davulcular – Zurnacılar Derneği – Şanlıurfa

43.Şişli Roman Kültürünü Destekleme Derneği – İstanbul

44.Trakya Müzisyenler Derneği

45.Trakya Roman Gençleri Eğitim Kültür Araştırma İstihdam ve Yardım Derneği – Edirne

46.Trakya Romanları Eğitim Araştırma Kültür Geliştirme Derneği – Edirne

47.Yenişehir Roman Kadınları Kalkındırma Derneği – İzmir

48.Yenişehir Romanları Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği – İzmir

 

emek.org.tr