İsrail ordusunun susturamadığı şarkı
İsrail’in Gazze katliamına devam ettiği günlerde, Kıvanç Eliaçık hüzünlü ve bir yanıyla da sevindirici bir haber yazdı. Filistin halkının geçmiş mücadelesinin kültürel katliam boyutunu da aktaran yazı, şarkıcı Zeinab Shaath’ın şarkısı ‘Filistin’in feryadı’ hikayesini ve İsrail yıkımının kültürel alandaki boyutunu da anlatıyor.
Kıvanç Eliaçık’a teşekkür ederek yazısını izleyicilerimizle paylaşmak istedik.
İsrail ordusunun susturamadığı şarkı
İsrail ordusu tarafından yok edildiği sanılan The Urgent Call of Palestine albümü tekrar yayımlandı.
İsrail, 1982’de Lübnan’a saldırdığında Beyrut’ta bulunan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) merkezini de yıktı. Binayı bombalamadan önce içinde film, kitap ve el yazmalarının bulunduğu çok sayıda arşiv belgesini tahliye etti. Çalınanlar arasında “The Urgent Call of Palestine” (Filistin’in Acil Çağrısı/Filistin’in Feryadı) isimli şarkı için çekilmiş bir videoklip de vardı. 1972’de çekilen siyah beyaz filmde şarkıyı 18 yaşındaki Zeinab Shaath söylüyordu:
“Filistin’in feryadını duymuyor musunuz? / Filistin, eziyet çekmiş, işkence görmüş, yaralanmış ve hırpalanmış / Ve tüm oğulları ve kızları dağılmış.”
“Can’t you hear the urgent call of Palestine? / Palestine, tormented, tortured, bruised and battered, and all her sons and daughters scattered.”
Zeynep, boynunda kefiyesi ve gitarıyla, zeytin ağaçları arasında Filistin Feryadı’nı İngilizce söylüyordu.
Yayınladığı dönemde radyolarda istek rekorları kıran ve Filistin davasını Batı ülkelerine anlatan şarkının İsrail tarafından yok edildiği düşünülüyordu – ta ki İsrail ordusunun arşivlerinde araştırma yapan sanatçı-küratör Rona Sela tarafından bulunup ABD’de yayınlanana kadar.
FİLİSTİN’İN BAEZ’İ
Zeynep Shaath, babasının çalışmak için göç ettiği Mısır’da 1954 yılında doğmuştu ve ailenin Filistin dışında doğan tek ve en küçük çocuğuydu. Filistin’deki evlerinin anahtarı gurbetteki evlerinin kapısının yanında asılıydı. Shaath ailesi taşındıktan hemen sonra Nakba başladı. 750 bin Filistinli göçe zorlandı.
Zeynep’in babası Filistin’den gelen mültecilere yardım kampanyalarında çalıştı. Evde sürekli Filistin hakkında konuşuldu. Zeynep ulusal kurtuluş mücadelesine katılma hayaliyle büyüdü.
“Buradayız ama kalbimiz halkımızla birlikte. Filistin’de olmamayı biz seçmedik. Her zaman özlem içindeyiz. Her zaman mücadelenin içindeyiz. Bu bir yere ait olma mücadelesi.”
Zeynep’in müziğe ilgisi vardı. Piyano çalıyordu. ABD’de okuyan ablası ona Joan Baez ve Bob Dylan plaklarıyla birlikte bir gitar hediye etti. “Bu şarkılar evimizdeki siyasi sohbetlerle müzik arasındaki ortak noktaydı.” Zeynep o şarkılar sayesinde Vietnam Savaşı’na karşı verilen mücadeleyle ve Filistin Davası’nı birleştirdi.
Lalita Panjabi’nin bir şiirini okuduktan 24 saat sonra basit akorlarla ve mırıldanarak “Filistin’in Feryadı”nı besteledi. Şarkı bir protesto marşına dönüştü. Radyolarda istek rekorları kırdı. FKÖ kültür sanat sorumlusu olan Ressam İsmail Shammut, Filistin Davası’nı batıya anlatmak için aradıkları sesi bulduğunu düşündü.
KURTULUŞA KADAR
FKÖ’nün desteğiyle 4 şarkılık bir albüm kaydettiler. Albümde Mahmud Derviş’in Kimlik Kartı şiirinden bestelenen I am an Arab (Ben Bir Arabım), Resist (Diren) Take Me Back to Palestine (Beni Filistin’e Geri Götür) şarkıları da yer alıyordu.
Zeynep kısa süre içinde kendisini turnede buldu. Artık Yasser Arafat, Angela Davis gibi isimlerin yanında şarkı söylüyordu. Ortadoğu şehirlerinin yanı sıra Berlin, Moskova ve Tiflis’e gitti. 1973’te Berlin’de 10. Dünya Gençlik ve Öğrenci Festivali’nde sahne aldı.
Zeynep Shaath sonraki yıllarda ABD’ye taşındı. Eczacılık okudu, evlendi. Albüm kayıtlarının baskında yok olduğunu düşünüyordu. Ama 2017’de sanatçı-küratör Rona Sela hem albümü buldu hem de üzerindeki gizlilik kararını kaldırttı. Albüm Majazz Project tarafından tekrar yayınlandı.
“Filistin’in kendilerinden önce ‘topraksız bir halk için, halksız bir toprak’ olduğunu iddia ediyorlar. Bunun için kültürümüzü ve sanatımızı unutturmak, yasaklamak ve yok etmek istiyorlar.”
Filistin’in Feryadı, 2024’te tekrar yayımlandı. Gazze’de yaşanmakta olan vahşet aradan geçen yarım yüzyılda hiçbir şeyin değişmediğini ve şarkının hala güncel olduğunu gösteriyor. “Kurtuluşun bayrağı Kudüs’te dalgalanana kadar…”
Albümü dinlemek için: Zeinab Shaath – The Urgent Call of Palestine
Zeynep Shaath, The Urgent Call of Palestine’ın hikâyesini anlatıyor
(Kaynak Birgün gazetesi, Yazan: Kıvanç Eliaçık 14.05.2024)
Emek.org.tr
