IDEA raporu: Türkiye anti-demokratik, gerici siyasal kültürü geliştiren otoriter-baskıcı ülke.
Neresinden bakarsanız bakın Türkiye dökülüyor. Türkiye, Nikaragua, Sırbistan, Polonya ve Brezilya demokraside çöküş yaşanan ülkeler listesinde gösterildi.
IDEA raporu
Uluslararası Demokrasi ve Seçim Destek Enstitüsü’nün yayınladığı raporda Dünya’da ve Türkiye’de demokrasi kayıpları anlatıldı.
Emperyalist-kapitalist sistemde egemen siyasal eğilim olarak demokratik kültürün yok edildiği, bunun temel nedeninin sömür ve baskı siteminin dünyada pekiştirildiği konusu es geçiliyor. “Karma demokrasi” ve “Otokratik rejimler” deyimiyle aslında faşist yönetimlerin gizlenmeye çalışılıyor, Raporda “burjuva demokrasisi anlayışıyla” dünyadaki demokratik kültürdeki gerilemenin sorgulandığı ancak bunun nedenlerinin ise açıklanmıyor. Birçok ülkede demokratik kayıpların yaşandığı, sadece sonuç-tespitlerle dolaylı eleştirinin yapıldığı raporda sistem alternatifi çözümlerden ise söz edilmiyor.
Özgün bir tanımlamayla “Hibrit demokrasi,” kavramıyla anlatılan raporda Türkiye’deki demokratik gerilemeler vurgulandı. Temel hak ve özgürlüklerin baskılandığı, yargı sisteminin hükümete bağlandığı, basın ve ifade özgürlüğü üzerinde baskıların arttığı, taciz ve gerici siyasi kültürün egemen olmaya başladığı, tacizin tırmandığı kadın cinayetlerinin devam ettiği ve bu ortamda İstanbul sözleşmesinden çıkıldığına dikkat çekildi. Cinsiyet eşitliği olgusunun sanki varmış ve fakat bundan gerileme yaşanmaya başladığı gibi bir anlatımın yer verildiği rapor, aslında Türkiye’deki sistemin gerici ve baskıcı özelliklerini de bu anlamda çarpıtıyor.
Bianet’ten aktardığımız haberin ayrıntıları şöyledir.
Uluslararası Demokrasi ve Seçim Destek Enstitüsü’nün bugün yayınlanan 2021 küresel demokrasi raporunda Türkiye, son 10 yılda demokrasisi en çok gerileyen ülkeler arasında yer aldı. Rapor, tüm dünyada demokrasinin geri gittiğini söylüyor.
Hibrit rejim/demokrasi nedir? Hibrit demokrasi, dört rejim türü arasında otoriter rejimden bir önceki sırada yer alıyor. Karma ya da melez rejim olarak da adlandırılan sistem düzenli seçim sahtekarlıkları olan ve adil ve özgür demokrasinin engellendiği ülkeler için kullanılıyor. Bu rejim türündeki ülkelerde genellikle muhalefetin bastırılması, hükümete bağlı yargı sistemi, basına ve ifade özgürlüğüne taciz ve baskı, az gelişmiş siyasi kültür görülüyor.
İsveç merkezli Uluslararası Demokrasi ve Seçim Destek Enstitüsü IDEA’nın 2021 raporu, “Birçok demokratik hükümet geriye gidiyor,” dedi.
Uluslararası kuruluş, bazı ülkelerin koronavirüs pandemisini kontrol altına almak için demokratik olmayan ve gereksiz adımlar atması nedeniyle demokrasinin dünya genelinde kötüye gittiği konusunda uyardı.
Otokratik rejimlerin “baskılarında daha da küstah” hale geldiği, ifade özgürlüğünün kısıtlandığı ve hukukun üstünlüğünün zayıfladığı belirtildi.
34 ulustan oluşan örgüt, ülkelerin yüzde 64’ünün pandemiyi durdurmak için “orantısız, gereksiz veya yasa dışı” eylemlerde bulunduğunu da sözlerine ekledi.
Dünya 4 demokrasisini kaybetti
IDEA, demokrasinin durumuna ilişkin raporunda, geride kalan demokrasilerin sayısının son on yılda ikiye katlandığını ve özellikle ABD, Macaristan, Polonya ve Slovenya’da da gerilemeler olduğunu belirtti.
Raporda, “Genel olarak, 2020’de otoriter bir yönde hareket eden ülke sayısı, demokratik bir yöne gidenlerden daha fazla” denilerek, son iki yılda dünyanın en az dört demokrasiyi kaybettiğini” de belirtti.
Misyonu dünya çapında demokrasiyi ilerletmek olan hükümetler arası örgütün 80 sayfalık raporu, “sivil aktivizmin dikkate değer gücüne” dikkat çekti.
Türkiye hibrit demokrasi sınıfında
Raporda son 10 yılda en çok gerileyen ülkeler (bu demokrasinin 16 alt özelliğine göre ortalama alınarak belirleniyor) arasında Türkiye, Nikaragua, Sırbistan, Polonya ve Brezilya gösterildi.
Bu ülkeler demokraside çöküşün başlangıcında olarak nitelendi.
Dünyada her zamankinden daha fazla demokratik kayıpların olduğu ve demokratik gerileme yaşayan ülkelerin sayısının hiç olmadığı kadar yüksek seviyeye çıktığı vurgulanan raporda, aralarında Türkiye ve Rusya’nın da bulunduğu 20 ülke hibrit (melez) rejim olarak tanımladı.
Suudi Arabistan, Etiyopya, Çin ve İran’ın aralarında bulunduğu 47 ülke de otoriter rejim olarak tanımlandı.
Hibrit rejim/demokrasi nedir? Hibrit demokrasi, dört rejim türü arasında otoriter rejimden bir önceki sırada yer alıyor. Karma ya da melez rejim olarak da adlandırılan sistem düzenli seçim sahtekarlıkları olan ve adil ve özgür demokrasinin engellendiği ülkeler için kullanılıyor. Bu rejim türündeki ülkelerde genellikle muhalefetin bastırılması, hükümete bağlı yargı sistemi, basına ve ifade özgürlüğüne taciz ve baskı, az gelişmiş siyasi kültür görülüyor.
Türkiye Freedom House ve Economist’in en son geçen yıl yayınlanan raporlarında da hibrit rejimler arasında gösterilmişti.
Covid-19: Bilgi akışı engellendi
Covid-19’un Demokrasi Üzerindeki Etkisinin Küresel İzleme ve İnsan Hakları başlığında Belarus, Mısır, Papua Yeni Gine, Türkiye ve Venezuela’da bilim insanlarına yönelik saldırılar düzenlendiği, sağlık çalışanlarının aktivistler, muhalif politikacılar ve gazetecilere ek olarak hedef alındığı belirtildi.
Raporda, Covid-19 döneminde araştırma ve bilginin yayılmasının engellendiği ülkeler arasında Türkiye de gösterildi.
Pandemiyle ilgili alınan önlemler arasındaki takip uygulamalarının kişisel verilerin saklanması riskini artırdığını belirten raporda, “Özellikle demokratik olmayan sekiz rejim -Azerbaycan, Bahreyn, Çin, Kazakistan, Katar, Singapur, Tayland ve Türkiye- bu verileri pandemi sonrasında siyasi amaçlar için kullanabilir” denildi.
Cinsiyet eşitliği vurgusu
Raporda cinsiyet eşitliğinin pandeminin etkisiyle düştüğü belirtilirken, bazı liderlerin toplumsal cinsiyeti giderek artan bir şekilde silah olarak kullanmaya başladığı belirtildi.
Raporun ilgili bölümünde “Mart 2021’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’yi İstanbul Sözleşmesi’nden çektiği” belirtildi.
*Rapora ulaşmak için tıklayın. (Kaynak – 22 Kasım 2021-BİA Haber Merkezi)
Emek.org.tr
