T.C YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ
Esas No. 2008/352, Karar No. 2009/12165, Tarihi: 30.04.2009
KIDEM TAZMİNATINA ESAS SON ÜCRET ÖNELLİ FESİHTE ÖNELİN BİTTİĞİ TARİHTEKİ ÜCRETTİR
KIDEM TAZMİNATINA ESAS ÜCRET İŞÇİNİN ELİNE GEÇEN DEĞİL KESİNTİLER ÖNCESİ BRÜT ÜCRETTİR
KIDEM TAZMİNATINA ESAS ÜCRET SAAT ÜCRETİNİN 7,5 VE 30 İLE ÇARPIMI İLE BULUNUR
İŞE İADE DAVASI SONUCU İŞE BAŞLATILMAYAN İŞÇİNİN İŞE BAŞLATILMADIĞI TARİHTEKİ SON ÜCRETİ KIDEM TAZMİNATINA ESAS ÜCRETTİR
SON ÜCRETE İŞVERENCE SAĞLANAN VE PARA İLE ÖLÇÜLEBİLEN MENFAATLER DİKKATE ALINIR
ÜCRET DIŞINDAKİ PARA İLE ÖLÇÜLEBİLEN MENFAATLERİN SON BİR YILLIK TUTARININ 365’E BÖLÜNMESİ SÜRETİYLE KIDEM TAZMİNATINA ESAS ÜCRETE EKLENİR
İKRAMİYE GİBİ DÜZENLİ PERİYOTLARLA YAPILAN ÖDEMLERDE İSE SON DİLİM ÖDEMENİN KAPSADIĞI GÜN SAYISINA BÖLÜNEREK EKLENMESİ GEREKİR
Son ücret kavramı, işçinin iş ilişkisi kapsamında iş gördüğü ve ücrete hak kazandığı en son ücreti ifade eder.
İş ilişkisinin askıya alınması ve askı süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gereken ücret, iş sözleşmesinin askıya alınmasından önce hak kazanılan son ücret olmalıdır.
İşe iade davasının yargılaması sırasında en çok 4 aya kadar olan sürenin hizmet süresine ekleneceği konusunda Dairemiz kararları istikrar kazanmıştır (Yargıtay 9. HD. 3.10.2005 gün 2005/ 16932 E, 2005/ 31926 K.). Yine Dairemizce, işçinin işe alınmayacağının açıklandığı veya bir aylık işe başlatma süresinin sonu, fesih tarihi olarak kabul edilmelidir. Bu nedenle fesih tarihindeki kıdem tazminatı tavanı gözetilmelidir.
Aynı şekilde tazminata esas alınacak ücretin de, 1475 sayılı yasanın 14. maddesi hükmü gereği fesih tarihindeki ücret olması gerekir
Kıdem tazminatına esas alınacak olan ücretin tespitinde İş Kanununun 32. maddesinde sözü edilen asıl ücrete ek olarak işçiye sağlanan para veya para ile ölçülebilen menfaatler göz önünde tutulur. Buna göre ikramiye, devamlılık arz eden prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, kira, aydınlatma, servis yardımı, yemek yardımı ve benzeri ödemeler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
İşçiye sağlanan özel sağlık sigortası yardımı ya da hayat sigortası pirim ödemeleri de para ile ölçülebilen menfaatler kavramına dahil olup tazminata esas ücrete eklenmelidir. Satış rakamları ya da başkaca verilere göre hesaplanan pirim değişkenlik gösterse de, kıdem tazminatı hesabında genişletilmiş ücret kavramı içinde değerlendirilmelidir.
İşçiye sağlanan koruyucu elbise, işyerinde kullanılmak üzere havlu, sabun yardımı, arızi fazla çalışma, ulusal bayram genel tatil, hafta tatili alacakları dikkate alınmaz.
Dairemiz kararlarında, ücret dışındaki para veya para ile ölçülebilen menfaatlerin tazminata yansıtılmasında son bir yıl içinde yapılan ödemeler toplamının 365’e bölünmesi suretiyle bir güne düşen miktarın belirleneceği kabul edilmektedir.
Yıl içinde düzenli ve belirli periyotlarla ödenen parasal haklar bakımından ise, kıdem tazminatının son ücrete göre hesaplanması gerektiği gerçeğine daha uygun bir çözümdür.
Daha somut bir ifadeyle, yılda 4 ikramiye ödemesinin olması durumunda her bir ikramiye 3 aylık bir dönem için uygulanmaktadır. İşçinin artmış olan ikramiyesinin ait olduğu bu 90 güne bölünmesi halinde bir güne düşen ikramiye tutan, kıdem tazminatının son ücretten hesaplanacağı şeklinde yasal kural ile daha uyumlu şekilde belirlenebilecektir.
Aynı uygulamayı yol ve yemek yardımı gibi ödemeler için de yapmak olanaklıdır, işçiye aylık olarak yapıldığı varsayılan bu gibi ödemelerin son ay için ödenen kısmının 30 güne bölünmesi suretiyle bir güne düşen tutar tespit olunabilir. Buna göre periyodik olarak ödenen ve yıl içinde artmış olan parasal haklar yönünden son dönem ödemesinin ait olduğu dilim günlerine bölünmesi ile tazminata esas ücrete yansıtılacak tutar daha doğru biçimde belirlenebilecektir.
