AB İLERLEME RAPORU 2012’de TOPLU İŞ İLİŞKİLERİ VE SENDİKAL HAKLAR İLE İLGİLİ KISIMLAR
Raporun “Siyasal Kriterler ve Geliştirilmiş Politik Diyalog” başlıklı 2. Bölümü içinde, “Demokrasi ve Hukukun Üstünlüğü” alt başlığında (2.1) yer alan ifadeler:
Sayfa 8.
2010 Anayasa değişikliğinin uygulanmasında daha fazla ilerleme sınırlı kalmıştır. Kamu çalışanları sendikalarının toplu pazarlık hakkına ilişkin hükümleri de içeren yasa kabul edilirken, özel sektör çalışanlarının toplu pazarlık, grev ve lokavt kanunu ile Adalet Bakanlığı’nın görevleri, Kişisel Bilgilerin Korunması ve askeri yargıya ilişkin yasalar hala beklemektedir.
Sayfa 14.
Hakim ve savcıların sendikası olan Yargı-Sen, Ankara Valiliği tarafından, sendikanın yerel mevzuata aykırı olduğu temelinde açılan dava neticesinde kapatılmıştır. Avrupa standartları, hakimlere, amacı hakimlerin bağımsızlığını temin etmek, çakırlarını korumak ve hukukun üstünlüğünü teşvik etmek olan profesyonel örgütler kurma ve bunlara üye olma özgürlüğü sağlamaktadır.
Raporun “Siyasal Kriterler ve Geliştirilmiş Politik Diyalog” başlıklı 2. Bölümü içinde, “İnsan Hakları ve Azınlıkların Korunması” alt başlığında (2.2) yer alan ifadeler:
Sayfa 23:
Belli vakalarda, özellikle Kürt sorunu, öğrenci hakları, çevre, YÖK’ün faaliyetleri ve sendikal haklar ile ilgili gösterilerde, şiddet, gösterilerin dağıtılması ve güvenlik güçlerinin göstericilere karşı orantısız güç kullanması sahneleri görülmüştür.
Örgütlenme özgürlüğü mevzuatı geniş anlamda AB standartları ile uyumludur. Ancak siyasi partiler ve sendikalar ile ilgili yasal çerçevenin değiştirilmesi ihtiyacı karşılanmamıştır. Örgütler ile örgütlerin liderlerinin taciz edilmesi ile ilgili, mevzuatın kısıtlayıcı yorumlanmasına dair örnekler mevcuttur.
Haziran ayında, bir kamu çalışanları konfederasyonu olan KESK’in Genel Başkanı da dahil olmak üzere 70 sendika aktivistinin tutuklanmasında görüldüğü üzere, sendikalar için örgütlenme özgürlüğü üzerine, uygulamada, siyasi baskınlarla gölge düşürülmektedir.
Askeriyede görev yapan sivil çalışanların sendikası olan SIME-SEN, Savunma Bakanlığı ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nde istihdam edilen sivil çalışanların sendika kurması ve sendikaya üye olmasına izin verilmediği için, bir kapatma davası ile karşı karşıyadır.
Sayfa 26:
Kadınlar sendikaların yönetimlerinde yeterli temsile sahip değildir. Uluslararası Kadınlar Günü’nden önce çeşitli kadın sendika aktivitstleri göz altına alınmış ve tutuklanmıştır.
Sayfa 29-30.
Çalışan hakları ve sendikal haklar ile ilgili olarak, kamu çalışanlarının sendikaları ve toplu pazarlık hakkı ile ilgili, bu sektördeki ilk toplu pazarlığa yol açan yasal düzenleme kabul edilmiştir. Ancak, yeni yasa, AB müktesebatı ve ILO sözleşmeleri ile, özellikle kamu çalışanlarının grev hakkı, toplu pazarlık süreci ve uyuşmazlıkların çözümü ile geniş kamu çalışanları kategorilerinin sendika kurma ve sendikaya üye olmalarına dair sınırlamalar bakımından, tam olarak uyumlu değildir. Toplu iş ilişkilerine ilişkin, özel sektördeki sendikalara dair yasal çerçeveyi değiştiren yasa tasarısı henüz kabul edilmemiştir. Mayıs ayında Grev Yasası, sivil havacılık sektöründe grevi yasaklayacak şekilde değiştirilmiştir. Bu, Türkiye çalışma mevzuatını AB ve ILO standartlarından uzağa taşımaktadır.
Mevcut mevzuatın tanıdığı sınırlı işçi hakları, açıkça sendika üyeliği ile bağlantılı olarak çeşitli işten çıkarma vakaları ile, her zaman çalışanlar için kullanılabilir durumda değildir. Sendikaların iç işlerine devlet müdahalesi devam etmektedir. Sendikaların endüstriyel eylemler ve gösterileri düzenli olarak kısıtlanmakta ve bazı durumlarda güvenlik güçleri tarafından zor kullanılarak dağıtılmaktadır. Birçok sendika ve sendika aktivisti, “terörist aktivite” iddiası ile polis baskınları, cezai kovuşturma ve tutuklama ile karşı karşıya kalmaktadır.
Bir bütün olarak, çalışan hakları ve sendikal haklar alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Kamu çalışanları sendikaları ile ilgili yasa kabul edilmekle birlikte bu yasa hala AB ve ILO standartları ile uyumlu değildir. Sendikaların toplu eylemleri çeşitli sınırlamalardan mustarip olmaktadır.
Sayfa 34:
KCK operasyonları yaygınlaştırılmıştır ve bu operasyonlar yalnızca Kürt siyasetçileri, yerel yöneticileri ve yerel yönetim konseyi üyelerini değil, aynı zamanda medya temsilcilerini, insan hakları savunucularını, sendikaları, seçkin akademisyen ve avukatları da hedef almıştır.
Raporun “Üyelik Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmesi” konulu 4. Bölümü altında, 19. Fasıl: Sosyal Politikalar ve İstihdam” başlıklı kısmında yer alan ifadeler,
Sayfa 64-65
Sosyal diyalog alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Kamu hizmetleri alanındaki sendikalara ilişkin, bu sektördeki ilk toplu iş sözleşmesine yol açan yasa, 2012 Nisanında kabul edilmiştir. Kamu çalışanları sendikaları konfederasyonlarının güçlü eleştirileri arasında, nihai karar zorunlu tahkim yolu ile alınmıştır. Yasa AB ve ILO standartlarını karşılamakta eksik kalmıştır.
Özel sektördeki toplu iş ilişkilerini düzenleyen yasa Meclis onayını beklemektedir. Toplu pazarlığa girmek için aranan yüksek barajlar, toplu sözleşme olasılığını kayda değer ölçüde sınırlamayı ve bundan dolayı toplu pazarlık hakkının tam suretle kullanılmasını engellemeyi sürdürmektedir. Dahası, her bir sektördeki işçi sayılarına ilişkin istatistiğin otoritelerce yayınlanmamış olması, aylardır, yeni toplu iş sözleşmelerinin sonuçlandırılmasını engellemektedir. Türkiye, grev hakkını aşırı derecede sınırlamaktadır. Mayıs 2012’de Hükümet, sivil havacılık sektöründeki işçileri de grev hakkının dışında bırakan bir yasayı kabul etmiştir. İşçilerin temel haklarını kaybetmelerine karşı yaptıkları protestonun ardından 300’den fazla havayolu işçisi işten çıkarılmıştır. İşçilerin bu haktan mahrum bırakıldıkları faaliyetlerin sayısının artması, Türkiye’yi AB ve ILO Standartları ile uyumlu tüm sendikal haklara saygı göstermekten bir adım daha uzağa itmektedir. Türkiye, Savunma Bakanlığı’ndaki sivil personel örneği gibi belli profesyonel kategori veya belli hizmetlerde sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkını da aşırı derecede sınırlamaktadır.
Kısıtlayıcı yasal düzenlemeler ile sendikal haklardan yararlanmadaki zorlukların neticesinde, sendikalaşma düzeyi ve toplu sözleşmelerin kapsayıcılığı oldukça düşük kalmaktadır, bu oranın kayıtlı işçilerde yüzde 8 olduğu tahmin edilmektedir. Türk Ekonomik ve Sosyal Konseyi 2009 yılından bu yana toplanmamıştır.
Sayfa 69: Sonuç:
Her ne kadar eşitsiz olsa da, sosyal politika ve istihdam alanında bazı gelişmeler kaydedilmiştir. İdari kapasite güçlendirilmiş, sosyal güvenliğin kapsayıcılığı genişletilmiş, iş sağlığı ve güvenliği ile kamu çalışanları sendikalarına ilişkin yeni yasal düzenlemeler kabul edilmiştir. Ancak işçiler ve kamu çalışanları için sendikal haklar AB ve ILO standartlarını karşılamakta yetersiz kalmaktadır.
Raporun “Üyelik Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmesi” konulu 4. Bölümü altında, “23 Fasıl: Yargı ve Temel Haklar” başlıklı kısmında yer alan ifadeler,
Sayfa 73.
Kamu çalışanlarının sendikaları ve toplu pazarlık ile ilgili yasal düzenleme kabul edilmiştir. Ancak, yeni yasa, AB müktesebatı ve ILO sözleşmeleri ile, özellikle, kamu çalışanları ile ilgili olarak, toplu pazarlık, uyuşmazlıkların çözümü ve grev hakkı bakımından tam olarak uyumlu değildir.