Psikolojik yıldırma (mobbing) bir amaç değil araçtır.
Hedeflenen duruma (kişi veya grubun işten çıkmasını/ çıkarılmasını sağlamak, başarısız olmasını sağlamak, iş ortamındaki sıkıntının günah keçisi olmasını sağlamak vs) hizmet eden bir araçtır.
Psikolojik yıldırma (mobbing) :
– Kişiye veya gruba yöneliktir.
– Kişi , bir grup veya br kurum tarafından uygulanabilir.
– Kişi veya gruba eziyet çektirme söz konusudur.
– Bilinçli yapılır.
– Planlı yapılır.
– Hedefe yöneliktir.
– Kabul edilebilir davranış ve tutumlar değildir.
Psikolojik yıldırmaya (mobbing) kimler maruz kalır? Bu sorunun cevabı çok basittir. İşyerinde çalışan herkes…
Psikolojik yıldırma (mobbing) hiyerarşik bir yapılanmadan güç alabilir. Yani üst düzeydeki bir yetkili veya grubun psikolojik yıldırmaya (mobbing) başvurması mümkündür ve elindeki gücü bunun için kullanabilir. Fakat sadece üst düzey yetkililer mobbing uygulamaz. Üstler arasında, astlar arasında veya üst- ast çalışanlar arasında kişilerin psikolojik yıldırmaya (mobbing) yönelik bir dizi davranış ve tutuma görülebilir.
Kişilerarası İlişkilerde Temel Psikolojik Yıldırma Biçimleri
A.Kişiye yönelik kabul edilmez davranışlar
1.İzole etme ve sessizlik
2.Kötü amaçlı söylenti ve dedikodu
3.Küçük düşürücü sözler/ kişi veya grup hakkında konuşulan yalanlar/ sorgulayıcı tutumlar
4.Herkesin önünde aşağılama/ aptal yerine koyma
5.Onur kırıcı, aşağılayıcı ve kaba şakalar, hoş olmayan ve küçük düşürücü sürprizler
6.Şiddet içerikli davranış ve tutum (örneğin kişinin üzerine sanki yanlışlıkla olmuş izlenimi uyandırarak çay dökme, kişi yazı yazarken eline çarpma gibi)
7. Herkesin önünde bağırıp çağırma veya azarlama (kişiyi yanına çağırırken herkesin önünde hiç saygı ifadesi kullanmadan doğrudan ismini bağırarak söyleme)
8.Kişinin özel yaşamını ifşa etme ve bunu küçük düşürücü ifade ve tutumlarla yapma
9.Fiziksel şiddet
10.Kişinin inancına, yaşam stiline, giyimine, saç stiline, görünüşüne yönelik saldırılar
11.Cinsiyetçi yaklaşım (kişinin cinsel kimliğini hedef alan saldırı, aşağılama, küçükdüşürücü davranış)
12. Herkesin önünde sık sık kişi/gruba yönelik herhangi bir konuda eleştiride bulunulması
13.Müstehcen veya saldırgan bir dil/ beden dili kullanılması
14.Meslektaşlarıyla arasını açma, kişi/ grubu hedef haline getirici söylenti, tuzak ve karalamalar
15.Gözdağı verme
16.Cinsel taciz ve uygunsuz cinsel içerikli teklifler
17.Sözel istismar
18.Haksız suçlamalar
19.Rahatsız edici, uygunsuz ve istismar edici bakışlar
20.Kişisel eşyalara zarar verme, hırsızlık veya izinsiz kullanma
21.Kişinin kendini suçlu hissetmesine yönelik teşvik edici hareket ve davranışlarda bulunulması
B.İşle İlgili Kabul Edilmez Davranışlar
1.Tamamlanması ve başarılması zor görevler verilmesi
2. İşin bitirilme zamanı ile ilgili gerçekçi olmayan talepler
3.Aşırı, yönetilemez ve uygun olmayan iş yükleri
4.Anlamsız görevler/ tatsız işler
5.Kişinin yeteneklerini küçükgören veya geliştirmeye olanak tanımayan hatta engelleyen işler verilmesi
6.Bilgileri bilinçli paylaşmama, elde tutma, gizleme, yanlış bilgilendirme, zamanında bilgilendirmeme gibi tutumlar
7. İhtiyaç duyulan katkıyı sunmamak, sunulan katkıları gözardı etme
8.Sabit eleştiri
9. Kişiyi yetkinliğinin altında çalıştırma, sorumluluklarını elinden alma veya vermeme, demotivasyon durumu
10.Sebepsiz ve uygunsuz izlemeler
11.Saldırgan idari ceza ve yaptırımlar
12. Haksız davranışlarda bulunduğunu inkar etme durumu
13.İşteki hatalarını meslektaşına atma
14.Dışlama, izole etme veya yoksayma (üstü konumdaki kişiyi, astını, takım arkadaşını veya meslektaşını)
15.Hedeflerin, temel planlarınhaber vermeden aniden değiştirilmesi
16.Yeterli eğitim ve kaynak sağlanmaması
17. Hiç sebepsiz kişiye/ gruba yönelik saldırı veya sabotaj
18.İş ile ilgili kişinin kariyer fırsatlarına yönelik saldırı, engelleme
19. Kişiye/ gruba kendini ifade etme,konuşma fırsatı tanımama
20.Yönetimden yeterli destek görmeme durumu
21. İş güvenliğine yönelik tehditte bulunulma ve kişinin/ grubun aleyhine açıklar yaratılması
22.Tehdit veya istismar
23. Yanlış yargılarda bulunulması
24.Haksız disiplin cezaları
25.İş tanımında belirsizlik
26.Kişiye güvenilmeme durumu ve bunun herkesin önünde açıkça belli edilmesi ve ifade edilmesi
27.Kişiyi ‘günahkeçisi’ haline getirme
Gördüğünüz gibi birçok davranış ve tutum psikolojik yıldırmayı (mobbing) tarif edebiliyor. Bu tutum ve davranışlara eşlik eden kişi, grup veya kurumun niyeti de psikolojik yıldırmayı (mobbing) anlamak için önemli bir faktördür.
Zaman zaman izlediğimiz filmler ve dizilerde dahi uygulanan psikolojik yıldırmayı (mobbing) espri olarak görüp gülebiliyor ve toplum gözüyle kabul edilebilir bir düzeye getirebiliyoruz.
Psikolojik yıldırmayı (mobbing) kavram olarak biliniyor olsa da aslında nasıl olduğu, nelere yolaçtığı (birey, kurum ve toplum düzeyinde) ve bireysel, kurumsal, toplumsal düzeyde nasıl tutum alınması gerektiği konularında yeterinde bilince ve bilgiye sahip değiliz.
Psikolojik yıldırmayı (mobbing) ilerleyen günlerde ayrıntılı olarak sizlerle inceliyor olacağız. Bu konuda duyarlılığı artırmak için elbirliği ile sizleri çalışmaya davet ediyorum.