3. Köprü’nün devamı olan Kuzey Otoyolu’nun Çavuşbaşı Mevkii’nde viyadük inşaatında 5 Nisan 2014 günü çöken iskelede 3 işçi hayatını kaybetti. Politeknik ekibi, kazanın yaşandığı günden itibaren bütün engellemelere rağmen işçi ölümlerinin yaşandığı bölgede incelemelerde bulunarak iskelede göçüğe neden olabilecek teknik hataları raporlaştırdı, ve hataların açığa çıkarılması için yanıt verilmesi gereken soruları dile getirdi.
Politeknik ekibi, 3. Köprü bağlantı yolu inşaatında meydana gelen göçük üzerine aynı gece ve ertesi gün saha çevresinde gözlem yaptı. İki kez daha olay yerinde inceleme yapmak istemesine rağmen sahaya alınmadı. İlk gece gözlemleri, işçilerle yapılan görüşmeler, oluşturulan heyetle şantiye etrafında yapılan incelemeler dahilinde bir rapor oluşturuldu.
Politeknik raporuna göre viyadük inşaatında kurulan iskelenin çökmüş olması bir kusur olduğunun açık göstergesi ve yaşanan bir kaza değil iş cinayeti. Politeknik durmaksızın ve akıl almaz bir hızla yapılmaya çalışılan inşaatlar, alınmayan önlemler, denetimin yok sayılması, taşeron sisteminde işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin “gereksiz maliyet” olarak görülmesinin üç işçinin yaşamını kaybetmesine yol açtığını ifade ediyor. Politeknik raporunda olası teknik hatalar sıralanıyor ve açığa çıkarılması için gereken sorular belirleniyor.
Politeknik teknik raporu;
Uygulama hataları:
Viyadükte yaşanan kazada iki ayağı birbirine bağlamak için iki ayak arasına yerden yukarı kalıp altı iskelesi kurulduğu görülmektedir. Yerden yüksekliği 24 metreden fazla olan iskeleler ‘özel yükler’ sınıfına girmektedir. Özel yükler sınıfına giren bu uygulamalarda statik hesap yapılması gerekmektedir. Bu hesapta; dökülecek betonun ağırlığı hesap edilmeli, bu ve buna benzer iskeleler kurulacağı zaman ara yatay elemanları mümkün oldukça kısa tutulmalıdır. Yüksek iskelelerde dikey elemanlar arttırılarak iskeleye gelecek toplam yük yayılmalıdır. Her dört boşlukta bir çaprazlar atılmalı ve iskele 7 metrede bir ankrajlanmalıdır. Yaşanan bu kaza statik hesapların doğru yapılmadığı ve iskele kurulurken yatay elemanların arasının 1 metreden daha fazla bırakıldığı, çapraz bağlantı ve ankrajlarında eksiklikler olduğu ihtimallerini içeriyor. Kaza yerinde çökmüş olan iskelede kullanılan parçalar görülmeli, iskele kurulan yerin çapı ile karşılaştırılarak hesap yapılmalı (üstte belirtilen ara mesafe ölçümleri, bağlantı uygulamaları, yük-taşıyıcı durumu, diğer uygulamalar), inceleme sonucu kusur bulunmalıdır.
Malzeme kaynaklı hatalar
1 Kasım 2013 tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iskeleler ile ilgili yeni çalışmalar başlatmıştır. Şu anki TS EN 12811/1-2-3 ve TS EN 12810 Türk Standartları (TS) Avrupa’da geçerli olan EN normlarını olduğu gibi kabul etmektedir. Bu standartlarda iskele malzemelerinin imalatı aşamasında uyulması gereken ölçüler vardır.
Bunlar;
Dikey elemanlar : 48x3x3.2 mm
Yatay elemanlar: 48x3x3 mm
Çapraz bağlantıları da 48x3x3.2 mm olmalıdır.
Kullanılan iskele sistemi flanşlı (kamalı)sistem ise flaşların en az 8 mm ve alt ve üst kaynaklı olması gerekmektedir. 18211 standartlarına bakıldığında iskelede kullanılan tüm malzemelerin hangi standartlarda olması gerektiği belirtilmektedir. Örneğin platformlarda TS-EN 12810, kelepçelerde EN 74’e, ahşap kalas kullanacaksak BS 2482 geçerlidir.
Bu bilgiler ışığında kazanın meydana geldiği iskele için “malzeme seçimi nedir?”, “standarlara uygun seçim yapılmış mıdır”, “Kurulumdan önce bu standartların kontrolü yapılmış dır?” sorularının cevabı yanıtlanmalıdır. Bu ancak sahada yapılacak şeffaf inceleme ile belirlenebilecektir.
İskelede hesap hatası
İskele kurulumlarında, uluslararası standartlarda 4 çeşit iskele vardır. Bu hesaplar yapılan iş öncesinde şartlara bağlı olarak teknik görevliler tarafından hesapları tamamlanan iş kalemleridir.
Hafif yükler için(Light Duty) 122 kg/m2
Orta yükler için(Medium Duty) 244 kg/m2
Ağır yükler için(Heavy Duty) 366 kg/m2
Özel yükler için(Special Duty)………..kg/m2 statik hesap gerektiren iskeleler.
Kazanın yaşandığı iskele için “özel yükler için olan hesabı yapıldı mı?”, “Yapıldı ise kim yaptı?” “Hesaplarda belirtilen standartlara uyuldu mu?” sorularının cevabı acilen bulunmalıdır.
Örnek iskeleler
Sonuç
Görüldüğü gibi yaşanan iş cinayeti AKP iktidarının pervasızca yürüttüğü projelerinde taşere ettiği işlerde sıkça yaşanmaktadır. Bu gözü dönmüşlüğün sonu karı yükseltme hırsıyla bilimden uzak, denetimsiz yürütülen yapı işleridir. AKP iktidarının beslediği bu döngü işçilerin hayatına mal olmaktadır. Sorumluları yukarıda belirtilen nedenlerin bir veya daha fazlasına uymadığı için 3 işçi yaşamını yitirmiştir. Politeknik ekibi olarak çağrı yapıyoruz; meslek odaları ve akademisyenlerden oluşan bir heyetin kazanının nedenlerini belirleyebilmesi için şeffaf bir araştırma zemini yaratılmalıdır.