İş kazaları sigortası, çalışanların karşılaşabilecekleri risklere karşı oluşturulmuş bir sigorta koludur. İşverenler her sigortalı için kuruma % 1,5- 7 arasında prim ödemesi yapmaktadır. İş kazaları sigortasından sağlanan yardımlardan faydalanabilmek için prim ödeme gün şartı aranmaktadır. Hatta iş kazasına uğrayan kişi işvereni tarafından sigortalılığı tescil edilmemiş olsa bile bu sağlık yardımlarından yararlanacaktır.
İş kazasına uğrayan çalışanın sigortalı olup olmaması veya prim ödeme gün şartına bakılmaksızın kazanın iş kazası sayılması durumunda hertürlü yardımlardan yararlandırılacaktır. Daha önceki açıklamalarımızda kazanın iş kazası sayılabilmesi için kazanın 506 sayılı kanunun 11. maddesindeki sınırlar içinde olması gerekmektedir. Meydana gelen kaza sonrası çalışanın sigortalı olmadığı tespit edildiğinde kazazede sigortalılar gibi sağlık yardımlarından yararlanacak; ancak kurum bu masrafları işverene rücu etme hakkı bulunmaktadır.
Sosyal sigortalar kanunun 12. maddesinde kazazedeye şu yardımları yapılmaktadır
Madde 12 – İş kazaları ile meslek hastalıkları halinde sağlanan yardımlar
A) Sağlık yardımı yapılması,
B) Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilmesi,
C) Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi,
D) Protez araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi,
E) (A) ve (D) fıkralarında yazılı yardımlar için sigortalının başka yere gönderilmesi,
F) İş kazası veya meslek hastalığı dolayısıyla bedeni veya ruhi bir arızaya uğrayanlardan, yurt içinde tedavisi kabil olmayıp, ancak yabancı bir ülkede kısmen veya tamamen tedavisi mümkün görülen ve meslekinde uğradığı iş göremezlik derecesinin azalabileceği Kurum sağlık tesisleri sağlık kurulu raporu ile tespit edilen sigortalının ve bu raporda belirtilmişse, beraber gidecek kimselerin yabancı ülkelere gidip gelme yol paraları ile o yerdeki kalış ve tedavi masraflarının ödenmesi (Sağlık Kurulunca verilen rapora Kurum veya sigortalı itiraz ederse, bu husus Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca karara bağlanır),
G) Cenaze masrafı karşılığı verilmesi,
H) Sigortalının ölümünde hak sahiplerine gelir bağlanması.
Eğer iş kazasına uğrayan kişi işe başladığının ertesi günü de iş kazasına uğrasa prim ödeme gün şartı aranmaksızın bu yukarıda sayılan sağlık yardımlarından yararlandırılacaktır.
Yukarda belirtilen yardımları kısaca açıklayalım:
A) Sağlık yardımı yapılması,
İş kazasına uğrayan işçiye, çalışma gücüne kavuşana dek sağlık yardımları yapılır. Bu sağlık yardımları şunlardır:
Hekime muayene ettirilmesi, gerektiğinde sağlık kurumuna yatırılması ve her türlü tedavisinin yapılması( SSK. M.13/a)
Tedavi süresince gerekli ilaç ve iyileştirme araçlarının sağlanması.(SSK. M.13/b)
Protez araç ve gereçlerinin sağlanması, takılması, onarılması ve yenilenmesi, tedavisinin Türkiye’de mümkün olmaması durumunda yurt dışına bir sağlık kurumuna sevk edilmesi de sigortalıya yapılacak sağlık yardımlarıdır.
B) Geçici iş göremezlik süresince günlük ödenek verilmesi,
İş kazasına uğrayan işçi, prim ödeme gün şartı aranmaksızın çalışmadığı gün süresince gelir kaybına uğramaması için kendisine geçici iş göremezlik ödeneği verilir geçici işgöremezlik geliri alan kişinin başka bir yerde çalışmaması gerekmektedir.
C) Sürekli iş göremezlik hallerinde gelir verilmesi,
Sağlık tesisinin vereceği rapor üzerine meslekte kazanma gücünün en az % 10 oranında kaybeden sigortalıya sürekli işgöremezlik geliri bağlanır bu gelirin bağlanmasında da prim ödeme gün şartı yoktur. Sigoratlı meslekte kazanma gücünü %10 -%99 arasında kaybetmiş ise sürekli kısmi iş göremezlik geliri bağlanır. Eğer meslekte kazanma gücünü % 100 oranında kaybetmiş ise sürekli tam iş göremezlik geliri bağlanır.
Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya yıllık kazancının %70 ine eşit yıllık bir gelir bağlanır( SSK.m20/2). Sürekli kısmi iş göremezlikte ise bağlanacak gelir sigortalının meslekte kazanma gücünün oranına göre değişmektedir.(SSK. M.20/3)
D) Cenaze masrafı karşılığı verilmesi,
Sigortalının iş kazası sonucu ölümü halinde hak sahiplerine kurum tarafından cenaze masrafları için ölen sigortalının ailesine yapılan bir yardımdır.
H) Sigortalının ölümünde hak sahiplerine gelir bağlanması.
İş kazası sonucu yaşamını yitiren sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanır. 506 sayılı kanunu 23. maddesinde hak sahipleri olarak sigortalının eşini, herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi bir işte çalışmayan ya da buralarda bir gelir elde etmeyen kız çocuklarını, 18 yaşını, ortaöğretim yapması halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmamış olan veya çalışamayacak durumda malul bulunan erkek çocukları olarak izah etmiştir. Sigortalının ölümü halinde yıllık gelirinin % 70’inin dul eşine % 50’si çocuğu bulunmayan dul eşine % 75’i çocuklarının her birine % 25’i, oranında bir gelir bağlanır.